Từ khóa: ESG, giá trị doanh nghiệp, trách nhiệm xã hội, phát triển bền vững, Việt Nam
Giai đoạn 2021-2024 có thể xem là thời kỳ “lên ngôi” của chuỗi các giá trị bền vững, xanh, tuần hoàn và đặc biệt là tiêu chuẩn ESG. Số lượng doanh nghiệp cam kết sẽ tích hợp và đã tích hợp ESG vào mô hình hoạt động tại Việt Nam tăng vượt trội trong những năm gần đây. Nhận thấy được tầm quan trọng và xu hướng thị trường đối với bộ tiêu chuẩn này, nhóm nghiên cứu sinh viên Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện đề tài “Tác động của ESG đến giá trị doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam” nhằm củng cố cơ sở khoa học và tạo động lực cho các doanh nghiệp Việt thực thi ESG.
Trong bối cảnh ngày càng có nhiều lời kêu gọi phát triển bền vững sau đại dịch COVID-19, các tiêu chuẩn ESG đã nổi lên như một thước đo đánh giá quan trọng đối với các nhà đầu tư, khách hàng và Chính phủ,... vượt xa các thước đo tài chính truyền thống. Nhận thấy được tính cần thiết cũng như tầm quan trọng của ESG nên nhiều công ty, tập đoàn lớn trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đều đã, đang thực hiện và khuyến khích việc thực thi ESG để hướng đến một nền kinh tế xanh và bền vững. Bài nghiên cứu nhằm làm rõ và sâu hơn về ảnh hưởng của công bố thông tin ESG đến giá trị doanh nghiệp Việt Nam. Để từ đó, nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp và các cơ quan quản lý đưa ra định hướng về chiến lược, quyết định đầu tư và khung chính sách thích hợp nhằm thúc đẩy môi trường kinh doanh bền vững và có trách nhiệm trên toàn quốc.
ESG là gì?
Bộ tiêu chuẩn đo lường ESG là viết tắt của 3 yếu tố Environmental - Social - Governance tức Môi trường - Xã hội - Quản trị trong quá trình vận hành doanh nghiệp. ESG là khung giúp các bên liên quan nhận biết và đo lường mức độ bền vững trong hoạt động của một tổ chức.
*Về Môi trường - E
Đo lường lượng năng lượng doanh nghiệp sử dụng (bao gồm: đất, nước, điện,...) và lượng rác thải ra (bao gồm: khí thải, nước thải,...) hay lượng tài nguyên thiên nhiên cần thiết cho quá trình vận hành doanh nghiệp.
*Về Xã hội - S
Đo lường tình trạng các mối quan hệ và chất lượng danh tiếng được xây dựng thông qua những hoạt động của doanh nghiệp tại các cộng đồng nơi doanh nghiệp hoạt động. Yếu tố Xã hội trong ESG bao hàm các mối quan hệ bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp.
*Về Quản trị - G
Đo lường các cơ chế giám sát các hoạt động kiểm soát, quy trình và thông lệ cần thiết để quản trị doanh nghiệp và đưa ra các quyết định hiệu quả vì lợi ích chung của công ty. Yếu tố này thường liên quan đến tính hiệu quả của quy trình quản trị, tính minh bạch, các giá trị đạo đức,...
Vì sao công bố ESG của doanh nghiệp giữ vai trò quan trọng?
Công bố ESG của doanh nghiệp bao gồm các đo lường về lượng khí thải, sử dụng tài nguyên, môi trường và tài nguyên thiên nhiên của doanh nghiệp, chính sách lao động và nhân quyền, sức khỏe và an toàn lao động, chống tham nhũng và đầu tư cộng đồng,… Tầm quan trọng của việc công bố ESG ngày càng được nhà đầu tư quan tâm khi các thông tin này liên quan đến hiệu quả hoạt động và quản lý rủi ro. Vì vậy, công bố ESG có thể cung cấp thông tin liên quan cho việc hỗ trợ phân tích tài chính và đầu tư, ảnh hưởng đến giá trị của doanh nghiệp trong dài hạn.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp tự nguyện công bố thông tin ESG ngoài báo cáo tài chính của họ để cung cấp thông tin liên quan đến việc đánh giá hiệu quả tài chính và phi tài chính của doanh nghiệp (Eccles và Saltzman, 2011). Công bố thông tin về môi trường và xã hội là một phương tiện để minh bạch với các nhà đầu tư và trách nhiệm giải trình với các cơ quan quản lý. Hơn nữa, nó rất hữu ích cho các nhà đầu tư và các bên liên quan để thực hiện quyết định phù hợp một cách dễ dàng. Trước đó, một số nghiên cứu có xu hướng chứng minh rằng giá trị doanh nghiệp và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp có mối quan hệ tích cực (Wang và cộng sự, 2018). Do đó, nó cho thấy rằng tính minh bạch của thông tin ESG có tác động tích cực giá trị doanh nghiệp. Nhà đầu tư tin rằng, thông tin ESG có thể đem lại lợi nhuận trong dài hạn cho doanh nghiệp, đồng thời thông tin ESG đáng tin cậy, kịp thời và có thể so sánh được nên ESG đóng vai trò rất quan trọng trong giá trị doanh nghiệp và các quyết định đầu tư.
Tác động của ESG đến giá trị doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam
Bài nghiên cứu phân tích tác động của ESG đến giá trị các doanh nghiệp được niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 2016-2021. Đây được xem là giai đoạn phát triển mạnh mẽ của chính sách thực thi phát triển bền vững và tăng trưởng xanh do Nhà nước đề ra và số liệu ở giai đoạn này sẽ không chịu quá nhiều biến động từ các sự kiện như dịch bệnh cũng như mâu thuẫn chính trị.
Sau khi phân tích dữ liệu, nhóm tác giả tìm thấy các bằng chứng thực nghiệm như sau:
Tất cả các giả thuyết nghiên cứu đã đề ra ban đầu đều mang ý nghĩa thống kê, đồng nghĩa với việc các biến bao gồm: Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, Thời gian triển khai thực hiện ESG; Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản; Quy mô doanh nghiệp; Tỷ lệ tài sản trên doanh thu; Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu; Chi phí quảng cáo và Vốn đầu tư dành cho nghiên cứu và phát triển đều có tác động đến Giá trị các doanh nghiệp. Trong đó:
-
Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tác động tích cực đến giá trị doanh nghiệp. Điều này cho thấy rằng những doanh nghiệp càng đẩy mạnh việc thực hiện chính sách phát triển bền vững bao gồm: thực hiện bảo vệ môi trường tự nhiên và sử dụng tối ưu nguồn tài nguyên thiên nhiên; chế độ lương, thưởng, bảo hiểm minh bạch dành cho nhân viên và hỗ trợ các chiến dịch an sinh xã hội mang tính lan tỏa cộng đồng thì giá trị của doanh nghiệp trên thị trường càng cao.
-
Thời gian triển khai và thực hiện chính sách ESG tác động tích cực đến giá doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp thực hiện chính sách ESG trong một khoảng thời gian dài và áp dụng một cách hiệu quả thì giá trị của doanh nghiệp được đẩy mạnh.
-
Việc thực hiện ESG trong khoảng thời gian dài hay ngắn sẽ cho thấy chiến lược phát triển bền vững và các giải pháp giảm tiêu thụ tài nguyên thiên nhiên có thật sự hiệu quả hay không và dẫn đến ảnh hưởng đến giá trị của doanh nghiệp. Ở bài nghiên cứu này, nhóm tác giả nhận thấy khoảng thời gian triển khai và thực hiện chính sách ESG càng dài thì giá trị doanh nghiệp càng được đẩy mạnh.
-
Bên cạnh đó, Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản, Quy mô doanh nghiệp, Tỷ lệ tài sản trên doanh thu, Vốn đầu tư dành cho nghiên cứu và phát triển đồng thời có tác động tích cực đến giá trị các doanh nghiệp, trong khi Tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu và Chi phí quảng cáo lại gây ảnh hưởng tiêu cực đến giá trị của doanh nghiệp.
Từ các kết quả tìm thấy khi phân tích tác động của ESG đến giá trị các doanh nghiệp được niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, nhóm tác giả đề xuất các khuyến nghị dành cho doanh nghiệp cũng như cơ quan Nhà nước như sau:
*Đối với doanh nghiệp:
Đầu tiên, có thể dễ dàng nhận thấy việc triển khai thực hiện ESG cũng như công bố báo cáo về phát triển bền vững hay hạng mục riêng về trách nhiệm xã hội không được hưởng ứng bởi quá nhiều doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên dựa vào kết quả nghiên cứu có được, các doanh nghiệp nên tìm cơ hội tiếp cận cũng như triển khai thực hiện ESG một cách đúng đắn và sớm nhất có thể. Bởi lẽ, trong ngắn hạn, ESG dưới góc nhìn của doanh nghiệp dường như là một loại chi phí, không có khả năng sinh lợi cao hoặc thậm chí có thể làm giảm giá trị công ty. Dù vậy, thực thi ESG là xu hướng tất yếu giúp tăng tính cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế, chúng sẽ trở thành khoản đầu tư đắt giá về dài hạn làm gia tăng giá trị doanh nghiệp trong tương lai. Hiện nay, những nhận thức về trách nhiệm xã hội đã và đang được nâng cao, mang trong mình tầm ảnh hưởng lớn cũng như nhận được sự hưởng ứng đông đảo trên toàn thế giới. Vì vậy, không quá khó để đi đến kết luận rằng hướng đến giá trị cộng đồng phản ánh tích cực tình trạng của doanh nghiệp trên khía cạnh giá trị tiền tệ (Mervelskemper và Streit,2017). Ngoài ra, việc công khai các hoạt động xã hội, môi trường có thể thu hút đội ngũ nhân viên có trình độ, tăng cường sự tương tác của công ty với các bên liên quan và nâng cao danh tiếng doanh nghiệp trong mắt công chúng.
Ban lãnh đạo cấp cao của doanh nghiệp có thể xem xét điều chỉnh, sáng tạo những chiến lược kinh doanh mới nhằm thu hút khách hàng để từ đó nâng cao tỷ lệ tăng trưởng doanh thu đồng thời mở rộng quy mô doanh nghiệp. Theo như kết quả nghiên cứu, doanh thu cao và quy mô doanh nghiệp lớn sẽ tạo tiền đề thay đổi tích cực đến tỷ suất sinh lợi trên tổng tài tài sản cũng như tiềm lực tài chính nội tại của doanh nghiệp. Từ đó, doanh nghiệp sẽ có thêm nền tảng vững chắc cùng khả năng đáp ứng bộ tiêu chuẩn ESG để gia tăng giá trị thị trường cho chính doanh nghiệp của mình.
Tiếp theo, doanh nghiệp có tỷ lệ nợ trong cấu trúc vốn cao có thể cân nhắc việc hạn chế sử dụng nợ. Kết quả của nghiên cứu chỉ ra rằng nếu đòn bẩy tài chính cao, việc ra quyết định đầu tư vào triển khai ESG với mục đích gia tăng giá trị thị trường của doanh nghiệp sẽ không đạt được hiệu quả như mong đợi và chứa đựng nhiều rủi ro tiềm ẩn.
Cuối cùng, doanh nghiệp có thể cắt giảm một lượng nhỏ chi phí quảng cáo hằng năm và chuyển hóa thành một khoản chi trích lập dành riêng cho bảo vệ môi trường hay hoạt động xã hội, từ thiện để tăng điểm ESG trong các bộ tiêu chuẩn đánh giá. Phần dư của chi phí quảng cáo có tác động tiêu cực đến giá trị doanh nghiệp còn có thể xem xét chuyển thành vốn đầu đầu tư cho nghiên cứu và phát triển hằng năm, đặc biệt dùng cho phát triển những sản phẩm xanh, công nghệ xanh hướng tới phát triển bền vững để từ đó tạo ra giá trị nhân văn cốt lõi của riêng doanh nghiệp.
*Đối với Nhà nước:
Trong bối cảnh nền kinh tế nước nhà đang phải đối mặt với những áp lực cạnh tranh vô cùng to lớn, khốc liệt đến từ các quốc gia khác trong khu vực và quốc tế, Nhà nước cần đề ra đường lối chỉ đạo, phương thức phổ biến rộng và sâu hơn về ý nghĩa cũng như những lợi ích to lớn mà ESG sẽ mang lại cho doanh nghiệp Việt nói riêng và toàn thể nền kinh tế quốc gia nói chung. Nếu cần thiết, Chính phủ có thể đưa ra quy định chung bắt buộc các doanh nghiệp có nền tảng tài chính tốt đều phải thực thi ESG, công bố báo cáo phát triển bền vững hằng năm đồng thời tạo riêng một hạng mục “Trách nhiệm xã hội” trên các kênh truyền thông chính thức của doanh nghiệp. Nhà nước có thể tổ chức lễ khen thưởng và trao tặng bằng khen dành cho doanh nghiệp xuất sắc hoàn thành những mục tiêu xanh, góp phần xây dựng xã hội, đất nước nhằm khuyến khích mỗi doanh nghiệp phấn đấu thực thi ESG hiệu quả, lâu dài.
Bài nghiên cứu đã gián tiếp đóng góp cho SDG 8 - Công việc tốt và phát triển kinh tế, SDG 12 - Tiêu thụ và sản xuất có trách nhiệm, và SDG 13 - Hành động về khí hậu. Xem toàn bộ Bài nghiên cứu Tác động của ESG đến giá trị doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam TẠI ĐÂY.
Nhóm tác giả: Cao Phan Xuân Vi, Nguyễn Thị Mỹ Hạnh, Nguyễn Anh Quý, Nguyễn Ngọc Khánh Linh, Dương Nguyệt Minh - Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
Đây là bài viết nằm trong chuỗi bài Cộng đồng nghiên cứu xanh với thông điệp “Research Contribution for UEH Living Lab Green Campus”, UEH trân trọng kính mời cộng đồng cùng đón xem bản tin Cộng đồng nghiên cứu xanh #6 tiếp theo.
*Nhằm tạo điều kiện tối đa để phát triển “Cộng đồng nhà nghiên cứu xanh UEH”, các thành viên trong cộng đồng sẽ được tham dự lớp phương pháp nghiên cứu khoa học liên quan đến chủ đề Living lab, Green Campus. Bên cạnh đó, khi sản phẩm đạt tiêu chuẩn, nhóm nghiên cứu sẽ nhận được Giấy chứng nhận của Ban Đề án Đại học bền vững UEH và kinh phí hỗ trợ đối với một đề tài đạt tiêu chuẩn.
SDG 8 - Decent work and economic growth:
Mục tiêu 8 là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn diện và bền vững, việc làm và việc làm bền vững cho tất cả mọi người. Duy trì tăng trưởng kinh tế bình quân đầu người phù hợp với hoàn cảnh quốc gia và đặc biệt là tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội ít nhất 7% mỗi năm, đạt được mức năng suất kinh tế cao hơn thông qua đa dạng hóa, nâng cấp và đổi mới công nghệ, thúc đẩy các chính sách định hướng phát triển hỗ trợ các hoạt động sản xuất, tạo việc làm bền vững, khởi nghiệp, sáng tạo và đổi mới. Bên cạnh đó, nâng cao hiệu quả sử dụng và sản xuất tài nguyên toàn cầu, bảo vệ quyền lao động và thúc đẩy môi trường làm việc an toàn và đảm bảo cho tất cả người lao động, tăng cường năng lực của các tổ chức tài chính trong nước để khuyến khích và mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ ngân hàng, bảo hiểm và tài chính cho tất cả mọi người. Xây dựng và triển khai chiến lược toàn cầu về việc làm cho thanh niên và thực hiện Hiệp ước Việc làm Toàn cầu của Tổ chức Lao động Quốc tế,...
SDG12 - Responsible consumption and production:
Đảm bảo các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững là chìa khóa để duy trì sinh kế của các thế hệ hiện tại và tương lai. Thực hiện khung chương trình 10 năm về sản xuất và tiêu dùng bền vững, tất cả các nước cùng hành động, các nước phát triển đi đầu, có tính đến sự phát triển và năng lực của các nước đang phát triển.
Đến năm 2030, quản lý bền vững và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, giảm một nửa lượng lãng phí thực phẩm toàn cầu trên đầu người ở cấp độ bán lẻ và người tiêu dùng, đạt được sự quản lý lành mạnh về mặt môi trường đối với hóa chất và tất cả chất thải.
Bên cạnh đó, hỗ trợ các nước đang phát triển tăng cường năng lực khoa học và công nghệ để hướng tới các mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững hơn, xây dựng và triển khai các công cụ giám sát các tác động phát triển bền vững đối với du lịch bền vững.
SDG13 - Climate action:
Thực hiện những biện pháp để chống lại biến đổi khí hậu và hậu quả của nó bằng cách tăng cường khả năng phục hồi và thích ứng với các hiểm họa liên quan đến khí hậu và thiên tai ở tất cả các quốc gia, lồng ghép các biện pháp biến đổi khí hậu vào các chính sách, chiến lược và quy hoạch quốc gia.
Cải thiện giáo dục, nâng cao nhận thức và năng lực của con người và thể chế về giảm thiểu, thích ứng, giảm thiểu tác động và cảnh báo sớm với biến đổi khí hậu. Thực hiện cam kết của các quốc gia phát triển tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, thúc đẩy các cơ chế nâng cao năng lực lập kế hoạch và quản lý hiệu quả liên quan đến biến đổi khí hậu ở các quốc gia kém phát triển nhất.
Tin, ảnh: Tác giả, Đoàn Thanh niên - Hội sinh viên UEH, Phòng Marketing Truyền thông UEH.