14/10/2025
Chia sẻ
Từ khóa: sức khỏe tinh thần, khuôn viên xanh, không gian xanh, sinh viên đại học
Giữa áp lực học tập, công việc và cuộc sống, nhiều bạn trẻ tìm đến thiên nhiên như một cách để cân bằng và hồi phục năng lượng. Chính vì thế, mô hình “khuôn viên xanh” đang dần được chú ý như một giải pháp có thể mang lại sự thoải mái và cải thiện tinh thần cho sinh viên. Từ thực tế đó, nhóm nghiên cứu sinh viên Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) đã thực hiện đề tài “Các yếu tố của không gian xanh trong khuôn viên ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của sinh viên UEH”, nhằm tìm ra những khía cạnh của không gian xanh có tác động rõ rệt đến tinh thần học tập và đời sống hằng ngày của sinh viên, từ đó góp phần gợi mở những giải pháp thiết thực cho việc xây dựng môi trường đại học lành mạnh và gần gũi hơn.
Những yếu tố tác động đến sức khỏe tinh thần của sinh viên UEH thông qua không gian xanh
Trước hết là cảm nhận vật lý, phản ánh cách mỗi cá nhân cảm nhận những yếu tố tự nhiên xung quanh như ánh sáng, nhiệt độ, cây xanh hay mặt nước. Những trải nghiệm này, dù quen thuộc, lại tác động trực tiếp đến sự thoải mái hay căng thẳng trong đời sống học tập hằng ngày. Tiếp đến là nhận thức thẩm mỹ, gắn liền với cảm xúc tích cực khi sinh viên tiếp xúc với vẻ đẹp của cảnh quan - từ màu xanh của lá cây, sự sắp đặt hài hòa của không gian cho đến những góc vườn nhỏ gợi cảm giác thư thái.
Yếu tố thứ ba là nhận thức tâm lý, thể hiện cách không gian xanh giúp sinh viên giải tỏa áp lực, tìm lại sự tập trung và cảm giác an lạc tinh thần. Những khoảnh khắc nghỉ ngơi dưới tán cây hay đi dạo quanh khuôn viên có thể trở thành “liều thuốc tinh thần” giữa nhịp sống học tập căng thẳng. Cuối cùng, nhận thức về cơ sở vật chất công cộng phản ánh cách sinh viên đánh giá những điều kiện đi kèm như sự sạch sẽ, an toàn, tiện ích hay mức độ thân thiện của khuôn viên. Đây là yếu tố quan trọng để không gian xanh thực sự trở thành nơi gắn bó và hỗ trợ đời sống sinh viên, chứ không chỉ dừng ở khía cạnh cảnh quan.
Sự kết hợp hài hòa giữa bốn yếu tố này đã tạo nên nhận thức toàn diện của sinh viên về chất lượng không gian xanh tại UEH. Và chính nhận thức đó là nền tảng để lý giải vì sao không gian xanh có thể tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần, từ việc giảm căng thẳng đến nâng cao chất lượng trải nghiệm học tập trong môi trường đại học.
Từ nghiên cứu đến hành động: Giải pháp cho sức khỏe tinh thần sinh viên UEH
Nghiên cứu của nhóm đã đưa ra nhiều phát hiện đáng chú ý về sức khỏe tinh thần của sinh viên UEH, trong đó môi trường vật chất được xác định là yếu tố có tác động trực tiếp và rõ nét nhất. Một khuôn viên xanh, sạch, thoáng mát và được chăm sóc tốt giúp sinh viên giảm căng thẳng, duy trì sự tập trung và tăng cảm giác thoải mái. Ngược lại, thiếu vắng không gian xanh khiến sinh viên dễ mệt mỏi, giảm hiệu quả học tập và ít gắn kết với môi trường xung quanh. Sự hiện diện của cây xanh và không gian mở không chỉ mang lại cảm giác thư giãn, an toàn, mà còn bồi đắp tinh thần gắn bó, ý thức cộng đồng và khả năng thích ứng trước áp lực học tập.
Bên cạnh đó, nhận thức thẩm mỹ cũng được chứng minh có mối liên hệ tích cực với sức khỏe tinh thần. Sinh viên cảm nhận được vẻ đẹp của khuôn viên thường có tinh thần tích cực và cảm xúc ổn định hơn. Việc ngắm nhìn cây xanh, hoa lá hay cảnh quan qua khung cửa sổ mang lại hiệu ứng thư giãn, phục hồi năng lượng, đồng thời cải thiện chất lượng không khí, giảm tiếng ồn và điều hòa nhiệt độ, góp phần nâng cao chất lượng không gian học tập.
Ngoài ra, nhận thức về cơ sở vật chất công cộng cũng có tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần. Một môi trường học tập đảm bảo không khí trong lành, nguồn nước sạch, tiếng ồn và nhiệt độ phù hợp không chỉ tạo cảm giác dễ chịu, mà còn khuyến khích vận động, tăng giao tiếp xã hội, giảm căng thẳng và củng cố tinh thần cộng đồng. Không gian xanh rộng rãi, sạch đẹp và giàu tính thẩm mỹ giúp nâng cao cả thể chất, tinh thần lẫn khả năng nhận thức của sinh viên.
Đáng chú ý, nghiên cứu cho thấy nhận thức tâm lý không có mối tương quan rõ rệt với sức khỏe tinh thần, trái với một số kết quả trước đây. Nguyên nhân có thể đến từ hạn chế trong phương pháp khảo sát trực tuyến và mẫu nghiên cứu chủ yếu tập trung ở sinh viên năm nhất, khiến dữ liệu chưa phản ánh toàn diện tác động của không gian xanh đối với toàn bộ sinh viên UEH.
Chính sách và giải pháp phát triển không gian xanh trong môi trường đại học
Dựa trên kết quả nghiên cứu, nhóm đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm hỗ trợ các trường đại học trong việc bảo tồn và phát triển không gian xanh, qua đó nâng cao sức khỏe tinh thần cho sinh viên.
Trước hết, yếu tố cảm nhận vật lý được xác định có tác động mạnh nhất, khẳng định tầm quan trọng của một khuôn viên sạch sẽ, thoáng đãng và dễ chịu. Các trường cần mở rộng diện tích mảng xanh tự nhiên, đa dạng hóa cây trồng, bổ sung mái che linh hoạt và duy trì độ ẩm ổn định, nhằm tạo nên những khu vực nghỉ ngơi, thư giãn lý tưởng. Không gian xanh nên được bố trí đan xen giữa các khối giảng đường hoặc tại các vị trí dễ quan sát, giúp gia tăng “tầm nhìn xanh” – yếu tố phục hồi tinh thần hiệu quả – đồng thời hạn chế tiếng ồn đô thị, nguyên nhân gián tiếp gây căng thẳng trong học tập.
Đối với yếu tố cơ sở vật chất công cộng, các trường cần đầu tư, bảo trì và nâng cấp hạ tầng tại các khu vực xanh, đồng thời khuyến khích sinh viên tham gia chăm sóc, gìn giữ cây xanh thông qua các chiến dịch môi trường hiện có. Cách làm này không chỉ tối ưu chi phí và nhân lực, mà còn tăng cường tinh thần gắn kết và ý thức trách nhiệm cộng đồng của sinh viên đối với môi trường học tập.
Bên cạnh đó, yếu tố thẩm mỹ được chứng minh có tác động tích cực rõ rệt đến sức khỏe tinh thần. Cảnh quan không chỉ cần nhiều cây xanh mà còn phải được thiết kế hài hòa, giàu tính thẩm mỹ. Các trường nên duy trì việc cắt tỉa định kỳ, bổ sung các loài hoa và cây có hương thơm dễ chịu (như oải hương, cúc La Mã), nhằm tạo không gian thư giãn và giảm áp lực tinh thần. Các chương trình như “UEH Zero Waste Campus” có thể được nhân rộng để thúc đẩy sinh viên gắn kết với thiên nhiên, nâng cao nhận thức về giá trị không gian xanh và đa dạng hóa hệ sinh thái trong khuôn viên.
Cuối cùng, mặc dù yếu tố nhận thức tâm lý chưa thể hiện mối tương quan rõ ràng trong nghiên cứu lần này, điều này có thể đến từ hạn chế trong phương pháp khảo sát. Vì vậy, UEH và các trường đại học khác cần tiếp tục xây dựng thông điệp tích cực, phát triển các không gian xanh mang tính biểu tượng, và đẩy mạnh truyền thông gắn với sức khỏe tinh thần, đặc biệt hướng đến tân sinh viên – nhóm còn ít trải nghiệm với môi trường học tập.
Nhóm nghiên cứu kỳ vọng những đề xuất này sẽ giúp các trường đại học khai thác hiệu quả hơn giá trị của không gian xanh, đồng thời cải thiện sức khỏe tinh thần sinh viên, hướng tới một hệ sinh thái học đường thân thiện, bền vững và hiện thực hóa tầm nhìn “Đại học xanh” trong tương lai.
Bài nghiên cứu đã gián tiếp đóng góp cho SDG 3, 4, 11. Xem toàn bộ bài nghiên cứu "Các yếu tố của không gian khuôn viên xanh ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của sinh viên UEH" TẠI ĐÂY.
Nhóm tác giả: Vương Minh Khuê, Phan Thị Bảo Trâm, Huỳnh Văn Sang, Đinh Ngọc Yến Nhi - Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
Đây là bài viết nằm trong chuỗi bài Cộng đồng nghiên cứu xanh với thông điệp "Research Contribution for UEH Living Lab Green Campus", UEH trân trọng kính mời cộng đồng cùng đón xem bản tin Cộng đồng nghiên cứu xanh tiếp theo.
*Nhằm tạo điều kiện tối đa để phát triển "Cộng đồng nhà nghiên cứu xanh UEH', các thành viên trong cộng đồng sẽ được tham dự lớp phương pháp nghiên cứu khoa học liên quan đến chủ đề Living lab, Green Campus. Bên cạnh đó, khi sản phẩm đạt tiêu chuẩn, nhóm nghiên cứu sẽ nhận được giấy chứng nhận của Ban Đề án Đại học bền vững UEH và kinh phí hỗ trợ đối với một đề tài đạt tiêu chuẩn.
Thông tin thêm:
SDG 3 – Sức khỏe và Cuộc sống hạnh phúc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm sức khỏe toàn diện và nâng cao chất lượng cuộc sống cho mọi người ở mọi lứa tuổi. Điều này bao gồm việc giảm tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ em, ngăn chặn dịch bệnh, tăng cường tiếp cận dịch vụ y tế và thuốc men thiết yếu, cũng như khuyến khích lối sống lành mạnh. Một xã hội khỏe mạnh không chỉ dựa vào hệ thống chăm sóc y tế hiện đại, mà còn phụ thuộc vào sự tham gia tích cực của cộng đồng trong việc xây dựng môi trường sống an toàn và lành mạnh.
SDG 4 – Giáo dục chất lượng hướng đến việc bảo đảm mọi người đều có cơ hội tiếp cận nền giáo dục công bằng, toàn diện và chất lượng ở mọi cấp bậc. Giáo dục không chỉ là trang bị kiến thức cơ bản, mà còn mở ra cơ hội phát triển kỹ năng, tư duy sáng tạo và tinh thần trách nhiệm xã hội, từ đó giúp con người thích ứng với sự thay đổi của thế giới và đóng góp cho sự phát triển bền vững.
SDG 11 – Thành phố và Cộng đồng bền vững nhằm mục tiêu xây dựng các khu đô thị và cộng đồng có khả năng chống chịu, an toàn, và phát triển bền vững, thông qua việc cải thiện chất lượng môi trường sống, quản lý rác thải hiệu quả và đảm bảo tiếp cận các dịch vụ cơ bản cho mọi người dân. Một thành phố bền vững không chỉ quan tâm đến cơ sở hạ tầng vật chất mà còn bao gồm cả nhận thức và hành vi của cư dân trong việc bảo vệ môi trường sống chung.
Tin, ảnh: Dự án UEH Green Campus, Đoàn Thanh niên - Hội sinh viên UEH, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH
Giọng đọc: Thanh Kiều
